Anne babalar dikkat!.. Çocuklar en çok para yutuyor!

  Uzm. Dr. Meltem Gülşan, ağız yoluyla alınan yabancı cisimlerin solunum yoluna kaçarak ciddi morbidite ve mortaliteye neden olduğuna dikkat çekerek, bu vakaların  acil olarak değerlendirilmesi gerektiğini belirtti. Dr. Gülşan yabancı cisim yutan çocuklarda en sık yutulan yabancı cisimlerin para, oyuncak, mıknatıs ve pil olarak sıralandığını kaydetti. Gülşan, "Uzak Doğu Asya ülkelerinde balık kılçığı yutulması sık görülürken, ülkemizde ise çengelli iğne, toplu iğne, para yutulması daha sık görülmektedir. Yumuşak uçlu yabancı cisimler sorun oluşturmazken, keskin kenarlı olanlar ciddi sorunlara yol açmaktadır. Yabancı cisimlerin çoğu (yaklaşık yüzde 80 oranında) sindirim kanalını rahatlıkla geçerken, yüzde 20’si sindirim sisteminin anatomik geçiş bölgelerinde takılmaktadır. Yemek borusunun üst, orta ve alt darlıkları, pilor, ileoçekal kapak ve rektosigmoid kolon anatomik darlık bölgeleridir. Bazen de yemek borusunda perde, halka, malignite ya da eozinofilik özofajite bağlı darlıklar günlük beslenme sonrasında bile sindirim sisteminde yabancı cisim gibi tıkanıklıklara yol açabilmektedir. Endoskopik girişimlerin çocukluk çağında da kullanılmaya başlanması, yutulan cisimlerin cerrahi olmayan yollarla çıkarılmasını mümkün kılmaktadır. Endoskopik yöntem yüzde 10-20 kullanılırken, yüzden 1’den az oranda da cerrahi girişime ihtiyaç duyulmaktadır.

Yabancı cisim yutan çocukların ilk başvuru anındaki yakınmaları sindirim sisteminde tıkanma hissi, ağızdan salya akması, öksürük, kusma, kanlı salya, yiyeceği reddetme, ağrı (boyun, göğüs ya da karın bölgesinde) ve solunum sıkıntısı şeklinde olmaktadır. Yutulan yabancı cisimler ülke ve bölgelere göre değişmekle beraber genellikle ilk sıralarda madeni para, oyuncak, mıknatıs ve pil yer almaktadır. Toplu iğne yutan olguların büyük kısmı 10 yaş üstünde başörtüsü takan genç kızlar oluşturmaktadır. Bunun nedeni başörtüsünün uçlarını birleştirmek amacıyla toplu iğne kullanırken derin nefes alma ya da gülmeye bağlı kazayla yutma olarak bildirilmiştir. Yine benzer olarak beş yaş altı çocuklarda toplu iğne yutulmasının nedeninin bebek elbiselerine değişik maksatla takılan iğnelerin kazara yutulması olduğu düşünülmektedir. Yabancı cisimlerin sindirim sisteminde takıldıkları bölgelere bakıldığında yemek borusunun ve özellikle yemek borusunun üst bölümünün ilk sırada yer aldığı görülmektedir. Birçok çalışmada servikal yemek borusu olarak da bilinen üst anatomik bölge yabancı cisim takılması açısından en sık bildirilen yerdir. Yemek borusunun önemi madeni para gibi bası yapan cisimlerin dört-altı saat sonrasında nekroza yol açabilmesidir. Yutulan yabancı cisimler ikinci sıklıkta midede tespit edilir. Mide ve sindirim sistemi boyunca tehlike oluşturabilecek bir yabancı cisim ise pildir. Bunun nedeni alkali olan pillerin sindirim sistemi mukozasında yerel erozyona ve içeriğine göre bazen sistemik zehirlenme belirtilerine yol açmasıdır.

Mıknatıslar da özellikle çok sayıda yutulmuşsa birbirine yapışıp doku nekrozuna yol açacağından acil çıkarılması gereken yabancı cisimlerdendir. Duodenumda belirlenen yabancı cisimler ise genellikle sorun olmadan sindirim sistemini terk ederler. Yabancı cisimler yerine göre endoskopik olarak çıkarılabilmektedir. Endoskopi işlemi sırasında çocukların ekserıyatına anestezi uygulanmaktadır. Erişkin yaş grubunda endoskopi işlemi sırasında önerilen hafif sedasyon çoğu zaman yeterlidir. Yabancı cisimleri çıkarmak için farklı teknik ve yardımcı aletler kullanan merkezler bulunmakla birlikte en sık kullanılan yöntem endoskopi ve yardımcı aletler ise forseps, tuzak ve baskettir. Sonuç olarak çocukluk çağında özellikle de beş yaş altı dönemde yabancı cisim yutulması bütün dünyada önemli bir toplum sağlığı sorunudur.  Yabancı cisim yutma olgularının ve buna bağlı gelişebilecek daha ciddi sorunların önlenmesi için ebeveynlerin eğitilmesi ve çocukların oyun oynadığı yerlerde önlemler alınması gerekmektedir" diye konuştu.